Leba

De Leba is en machtige winti deze de wegen en straten bewaakt (plantages en dorpen). Hoor je in de nacht een hard gillend geluid dan is dat ook wel een teken dat de Leba geesten aan het weg jagen is.

Mama Leba en Papa Leba

Mama leba en papa leba zijn één en dezelfde entiteit binnen de winti cultuur. De Leba is een bijzondere winti. De leba oogst heel veel gezag en speelt een bijzondere rol bij het aanleggen en onderhouden van de contacten binnen de winti religie. De leba is de bewaker en hoeder van de kabra en hoedt de mens voor de kwaadaardige en nutteloze geesten, die als de mogelijkheid het toelaat veel kwaad en schade kunnen toebrengen aan mensen, al dan niet gedirigeerd door boosdoeners (wisi man).

De leba treedt op als een soort tolk. Hij is het die als eerst wordt aangeroepen bij elk winti ritueel, omdat hij contact legt met de winti's en de mens. Hij is te vergelijken met Eshu Elegbara, een god uit de voodoo cultuur.

In de winti cultuur is de grens tussen winti en wisi (= beheksing) heel dun. Voor alle duidelijkheid een winti belijder en een wisi belijder verschillen groot van elkaar. Deze twee gaan nooit samen. Een wisiman/vrouw kan alleen kwaad doen, dus anderen beheksen, en geen goed doen, omdat hij/zij een pact met demonen heeft gesloten. Een doeman of obiaman ( winti genezer) bezit krachtige en hoge winti's, middels wie hij mensen geneest of adviseert.

Waar legt men de grens? Deze grens is heel vaag, en wordt door ieder individu zelf bepaald, naar zijn eer en geweten. Wat velen niet weten is dat eer men een ander behekst (een wisi stuurt), men eerst een Leba pai (offer aan Leba, pai = betaling) neerlegt bij de poort op straat, of in de omgeving van het slachtoffer. Deze pai dient om de natuurlijke bescherming gunstig te stemmen om de boze praktijk te doen slagen. In de winti religie is het dan ook belangrijk om van tijd tot tijd een Leba pai in de omgeving van uw huis te plaatsen. Hierdoor kunnen kwaadaardige mensen of uw vijanden, dan niet meer komen, om de omgeving gunstig te stemmen met een pai. Men is dan de kwaadwillige voor. Trouwe winti belijders koesteren op deze manier zichzelf én hun leefomgeving.

De Leba heeft ook een opruimende functie, letterlijk en figuurlijk. De Leba behoedt de buurt of omgeving van rampspoed en boze geesten en beschermd mensen, vooral kinderen die onder zijn paraplu geboren zijn. Hierentegenover verlangt de Leba dat de mensen die in zijn buurt wonen, deze dan ook schoonmaken en onderhouden. Indien men dit niet doet, laat de Leba van zich horen en gaat hij 's nachts tekeer. Men zegt dat dit te merken is, als honden 's nachts huilen en blaffen zonder enige aantoonbare reden. De leba is dan op pad. Het is dan goed om na te gaan of de tuin/ erf, of de buurt aan een grote schoonmaakbeurt toe is, en na te gaan wanneer er voor het laatst een leba pai gezet is.

Eén ding is zeker, en dat is als de Leba tekeer gaat, de buurt gevrijwaard is van boze geesten, want de Liba drijft ze weg.

De verblijfplaats van de leba is vaak onder een bananenboom. Men beeldt hem af als een stokoude man, gehuld in vodden of bananenbladeren.

In Para kent men Tata Leba, en Mama Leba.

* In de stad is Leba vrouwelijk en haar man is Af(e)rekete.\
Aferekete (Avrikiti) was in Afrika de god/beschermers van de vissers.

* De baka-man van een Leba is een Krab-dagu (een geest). Die maakt ook een gehuild s'nachts
* De Leba wordt ook gezien als een Gron-Kromanti.

* De Leba kan ook een Dyo-dyo zijn van iemand.

* Zijn/haar drank is malassie water (zie atributen). Dit kan je af en toe ook sprenkelen op je erf, te yu ati firi.

Enkele Leba Poku's